Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας (Δρ)
τ. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης
Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Στις 25 Οκτωβρίου και οι τελευταίοι Γερμανοί εγκαταλείπουν ανενόχλητοι τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κατερίνης. Δύο-τρεις ημέρες
πριν εγκατέλειπαν την ίδια την Κατερίνη. Οι αντάρτες αντί να κυνηγήσουν τους αποχωρούντες Γερμανούς δημιουργώντας τους προβλήματα με πράξεις σαμποτάζ, επιθέσεις εναντίον των κινούμενων προς Θεσσαλονίκη τραίνων προτιμούν τη σιγουριά της παρέλασης κάτω από αψίδα που έστησαν στην Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αντί να ξοδεύουν σφαίρες και πυρομαχικά εναντίον των Γερμανών προτιμούσαν να τα φυλάγουν για πιο «δύσκολες» μέρες. Εχουν πολύ πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν. Και μάλιστα επείγονται. Θέλουν να καλύψουν το κενό εξουσίας που δημιουργείται. Οι κατακτητές φεύγουν.
Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, υπό τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, στην οποία συμμετέχουν ως υπουργοί εκπρόσωποι του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΠΕΕΑ προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, να οργανώσει το χάος. Δεν υπάρχει τίποτα. Προσπαθεί να οργανώσει από το μηδέν τις δομές του Κράτους. Τις Υπηρεσίες, το Στρατό, τη Δικαιοσύνη, τα Σχολεία, την Υγεία κλπ.
Ο ταξικός στρατός του ΚΚΕ, όπως αποκαλούσε ο Γεώργιος Παπανδρέου, τον ΕΛΑΣ αντί να αυτοδιαλυθεί μετά την αποχώρηση των Γερμανών και την εγκατάσταση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην Αθήνα, με τάξη και σχέδιο κατέβαινε, συντεταγμένα, από τα βουνά στις πόλεις. Μια περίεργη κατάσταση. Υπήρχαν δύο παράλληλες εξουσίες: Της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και του ΕΑΜ/ΚΚΕ. Δύο Κράτη: Το Ελληνικό και το ΕΑΜικό. Στην Κυβέρνηση του πρώτου συμμετείχαν εκπρόσωποι από το δεύτερο. Στο ΕΑΜικό κράτος προφανώς δεν υπήρχε λόγος να εκπροσωπείται το επίσημο Κράτος. Κατάσταση που, ακόμη και σήμερα, εβδομήντα χρόνια μετά, οι επιβιώσαντες εκείνης της περιόδου διερωτώνται γιατί υπήρχε; Τι ήθελαν, πραγματικά, να πετύχουν οι Κομμουνιστές; Γιατί να θέλουν να επιβάλλουν το δικό τους Λαοκρατικό κράτος με τα όπλα και όχι με δημοκρατικές διαδικασίες;
Ήταν ένα κλίμα περίεργο. Το ίδιο σε όλη την Ελλάδα. Από έρευνα, συνεντεύξεις, προσωπικές μαρτυρίες προσπαθήσαμε να διασώσουμε το «κλίμα». Πέραν όμως αυτών υπάρχουν και κάποιες γραπτές μαρτυρίες στις οποίες θα βασιστούμε. Μια εκτενή, με πληρότητα και αντικειμενικότητα περιγραφή μας δίνει ο Πασχάλης Δαρίβας στο βιβλίο του, αυτοβιογραφία-οδοιπορικό ενός Κατερινιώτη, με τίτλο «Εικόνες Ζωής», για το πώς κινούνταν η πόλη της Κατερίνης και η περιοχή μας γενικότερα, τις ημέρες εκείνες, την δεκαετία του ΄40, μέσα από τις βιωματικές του μαρτυρίες.
Ο στρατός του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με πρόγραμμα μπαίνει και στην Κατερίνη, επιτάσσει διάφορα οικήματα, όπου εγκαθίστανται όχι οι Κρατικές Αρχές αλλά οι ΕΑΜικές αρχές. Στήνονται όπως αναφέρει ο Δαρίβας «..Γραφεία Πολιτοφυλακής, ΕΑΜ-ΕΠΟΝ, Αλληλεγγύης..» για να εδραιωθούν. Υπάρχει διορισμένος από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ Έπαρχος Πιερίας – Νομάρχης -, ο Γιάννης Γιαμάς και Δήμαρχος Κατερίνης ο Γιάννης Λευίτης.
Εν τω μεταξύ στην πόλη επικρατεί Χάος. «Δημιουργικό» Χάος. Λαοκρατικό χάος. Εκμεταλλεύονται τον φυσιολογικό, εξάλλου, ενθουσιασμό του κόσμου για να εγκαταστήσουν όσο πιο γρήγορα και με ασφάλεια την εξουσία τους μέσω της Λαοκρατία τους.
Ένα από τα πρώτα μελήματα ήταν ο αποπροσανατολισμός του κόσμου. Και αυτό έγινε μέσα από την τέχνη και την κουλτούρα που «τέθηκαν στην υπηρεσία του Λαού.». «..οργανώνουν πύρινους λόγους που έβγαζαν από τα μπαλκόνια οι διάφοροι διαφωτιστές.», έκαναν «..χορούς και θεατρικές παραστάσεις.» (ΔΑΡΙΒΑΣ) καλώντας με χωνιά τον κόσμο για συμμετοχή…
Καλούν τον επιστημονικό κόσμο, γιατρούς, φαρμακοποιούς, καθηγητές, δικηγόρους για να δημιουργήσουν λαϊκά ιατρεία. Την υλοποίησή τους την αναθέτουν στον ίδιο τον Δαρίβα ο οποίος και οργανώνει μια συνάντηση με γνωστούς της κοινωνίας της Κατερίνης όπως οι: « ..κ. Δημάδης, φαρμακοποιός, Αναγνωστόπουλος, επίσης φαρμακοποιός, Τσαχαλίνας Δημήτριος, Γκιουζελέτος, Φαρδέλας Δημήτριος, γιατροί και ο Γυμνασιάρχης Παπαοικονόμου και άλλοι που δεν μπορώ να θυμηθώ». Η συγκέντρωση έγινε στα γραφεία της Εθνικής Αλληλεγγύης που στεγάζονταν στην οικία του Γιώργου Παναγιωτίδη» που την είχαν ήδη επιτάξει».
«Μπαίνουν στα μαγαζιά και γίνονται κύριοι και κάτοχοι. Οι ιδιοκτήτες απουσιάζουν. Όποιος επιθυμεί, ψωνίζει σε τιμές προσιτές..». Οχι όλοι και «..όποιος και όποιος. Πωλούνται όλα τα υπάρχοντα ιδίως στις οικογένειες των ανταρτών». Στήνουν λαϊκά δικαστήρια και «Μέσα στον κινηματογράφο ΔΙΟΝΥΣΙΑ εκδικάζονται υποθέσεις με δικαστές που προέρχονται από τον λαό. Ραφτάδες, μπακάληδες αγρότες κλπ. Ούτε ένας Δικηγόρος».
Τον στέλνει η «οργάνωση» να διανείμει σιτάρι σε φτωχές οικογένειες κυρίως ανταρτοοικογένειες. Με τις οδηγίες τους συναντάει τον Ριζά Μπεκτά, σεβαστό και σοβαρό πρόσωπο για να πάρει σιτάρι. Πηγαίνουν με τον Μπεκτά στον Τεκέ, δίπλα από τζαμί. και φορτώνει δέκα τσουβάλια σιτάρι. Του υπέδειξαν τις οικογένειες ανταρτών στις οποίες θα μοίραζε το σιτάρι. Περίσσεψε αρκετό σιτάρι και το μοίρασε σε οικογένειες που ήξερε πως είχαν ανάγκη. Αυτό δεν άρεσε στους κομματικούς και τον μετέθεσαν στα συσσίτια (σελ. ).
Τα συσσίτια ετοιμαζόταν στην ταβέρνα του Αθανασίου Παπαγεωργίου, την οποία είχαν επιτάξει. Η ταβέρνα αυτή ήταν εκεί ακριβώς που σήμερα είναι το κατάστημα Σναϊτερ, στην οδό Ιωάν. Κοσμά. Ήταν ένα διώροφο πλινθόκτιστο, νεοκλασικό κτίριο. Ήταν υπερυψωμένο, με 5-6 σκαλοπάτια, ψηλοτάβανο, με ξύλινο πάτωμα ΄Ηταν η ταβέρνα των βλάχων, κατά βάση, Καρυτσιωτών. Κοκκινοπλιτών. Αρχιμάγειρας ήταν ο Στέργιος ο Κοτσιαλής. Το πρόγραμμα το έκαναν από κοινού, οι δυό τους, ο Κοτσιαλής και ο Δαρίβας, και ήταν συνήθως φακές, φασόλια και πατάτες. Συττίζονταν κυρίως οι διερχόμενοι αντάρτες του ΕΛΑΣ και άλλοι «υπηρεσιακοί» παράγοντες του ΕΑΜικού «Κράτους». Το κόμμα της ισότητας…
(Συνεχίζεται)
τ. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης
Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Στις 25 Οκτωβρίου και οι τελευταίοι Γερμανοί εγκαταλείπουν ανενόχλητοι τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κατερίνης. Δύο-τρεις ημέρες
πριν εγκατέλειπαν την ίδια την Κατερίνη. Οι αντάρτες αντί να κυνηγήσουν τους αποχωρούντες Γερμανούς δημιουργώντας τους προβλήματα με πράξεις σαμποτάζ, επιθέσεις εναντίον των κινούμενων προς Θεσσαλονίκη τραίνων προτιμούν τη σιγουριά της παρέλασης κάτω από αψίδα που έστησαν στην Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αντί να ξοδεύουν σφαίρες και πυρομαχικά εναντίον των Γερμανών προτιμούσαν να τα φυλάγουν για πιο «δύσκολες» μέρες. Εχουν πολύ πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνουν. Και μάλιστα επείγονται. Θέλουν να καλύψουν το κενό εξουσίας που δημιουργείται. Οι κατακτητές φεύγουν.
Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, υπό τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, στην οποία συμμετέχουν ως υπουργοί εκπρόσωποι του ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΠΕΕΑ προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, να οργανώσει το χάος. Δεν υπάρχει τίποτα. Προσπαθεί να οργανώσει από το μηδέν τις δομές του Κράτους. Τις Υπηρεσίες, το Στρατό, τη Δικαιοσύνη, τα Σχολεία, την Υγεία κλπ.
Ο ταξικός στρατός του ΚΚΕ, όπως αποκαλούσε ο Γεώργιος Παπανδρέου, τον ΕΛΑΣ αντί να αυτοδιαλυθεί μετά την αποχώρηση των Γερμανών και την εγκατάσταση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην Αθήνα, με τάξη και σχέδιο κατέβαινε, συντεταγμένα, από τα βουνά στις πόλεις. Μια περίεργη κατάσταση. Υπήρχαν δύο παράλληλες εξουσίες: Της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και του ΕΑΜ/ΚΚΕ. Δύο Κράτη: Το Ελληνικό και το ΕΑΜικό. Στην Κυβέρνηση του πρώτου συμμετείχαν εκπρόσωποι από το δεύτερο. Στο ΕΑΜικό κράτος προφανώς δεν υπήρχε λόγος να εκπροσωπείται το επίσημο Κράτος. Κατάσταση που, ακόμη και σήμερα, εβδομήντα χρόνια μετά, οι επιβιώσαντες εκείνης της περιόδου διερωτώνται γιατί υπήρχε; Τι ήθελαν, πραγματικά, να πετύχουν οι Κομμουνιστές; Γιατί να θέλουν να επιβάλλουν το δικό τους Λαοκρατικό κράτος με τα όπλα και όχι με δημοκρατικές διαδικασίες;
Ήταν ένα κλίμα περίεργο. Το ίδιο σε όλη την Ελλάδα. Από έρευνα, συνεντεύξεις, προσωπικές μαρτυρίες προσπαθήσαμε να διασώσουμε το «κλίμα». Πέραν όμως αυτών υπάρχουν και κάποιες γραπτές μαρτυρίες στις οποίες θα βασιστούμε. Μια εκτενή, με πληρότητα και αντικειμενικότητα περιγραφή μας δίνει ο Πασχάλης Δαρίβας στο βιβλίο του, αυτοβιογραφία-οδοιπορικό ενός Κατερινιώτη, με τίτλο «Εικόνες Ζωής», για το πώς κινούνταν η πόλη της Κατερίνης και η περιοχή μας γενικότερα, τις ημέρες εκείνες, την δεκαετία του ΄40, μέσα από τις βιωματικές του μαρτυρίες.
Ο στρατός του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με πρόγραμμα μπαίνει και στην Κατερίνη, επιτάσσει διάφορα οικήματα, όπου εγκαθίστανται όχι οι Κρατικές Αρχές αλλά οι ΕΑΜικές αρχές. Στήνονται όπως αναφέρει ο Δαρίβας «..Γραφεία Πολιτοφυλακής, ΕΑΜ-ΕΠΟΝ, Αλληλεγγύης..» για να εδραιωθούν. Υπάρχει διορισμένος από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ Έπαρχος Πιερίας – Νομάρχης -, ο Γιάννης Γιαμάς και Δήμαρχος Κατερίνης ο Γιάννης Λευίτης.
Εν τω μεταξύ στην πόλη επικρατεί Χάος. «Δημιουργικό» Χάος. Λαοκρατικό χάος. Εκμεταλλεύονται τον φυσιολογικό, εξάλλου, ενθουσιασμό του κόσμου για να εγκαταστήσουν όσο πιο γρήγορα και με ασφάλεια την εξουσία τους μέσω της Λαοκρατία τους.
Ένα από τα πρώτα μελήματα ήταν ο αποπροσανατολισμός του κόσμου. Και αυτό έγινε μέσα από την τέχνη και την κουλτούρα που «τέθηκαν στην υπηρεσία του Λαού.». «..οργανώνουν πύρινους λόγους που έβγαζαν από τα μπαλκόνια οι διάφοροι διαφωτιστές.», έκαναν «..χορούς και θεατρικές παραστάσεις.» (ΔΑΡΙΒΑΣ) καλώντας με χωνιά τον κόσμο για συμμετοχή…
Καλούν τον επιστημονικό κόσμο, γιατρούς, φαρμακοποιούς, καθηγητές, δικηγόρους για να δημιουργήσουν λαϊκά ιατρεία. Την υλοποίησή τους την αναθέτουν στον ίδιο τον Δαρίβα ο οποίος και οργανώνει μια συνάντηση με γνωστούς της κοινωνίας της Κατερίνης όπως οι: « ..κ. Δημάδης, φαρμακοποιός, Αναγνωστόπουλος, επίσης φαρμακοποιός, Τσαχαλίνας Δημήτριος, Γκιουζελέτος, Φαρδέλας Δημήτριος, γιατροί και ο Γυμνασιάρχης Παπαοικονόμου και άλλοι που δεν μπορώ να θυμηθώ». Η συγκέντρωση έγινε στα γραφεία της Εθνικής Αλληλεγγύης που στεγάζονταν στην οικία του Γιώργου Παναγιωτίδη» που την είχαν ήδη επιτάξει».
«Μπαίνουν στα μαγαζιά και γίνονται κύριοι και κάτοχοι. Οι ιδιοκτήτες απουσιάζουν. Όποιος επιθυμεί, ψωνίζει σε τιμές προσιτές..». Οχι όλοι και «..όποιος και όποιος. Πωλούνται όλα τα υπάρχοντα ιδίως στις οικογένειες των ανταρτών». Στήνουν λαϊκά δικαστήρια και «Μέσα στον κινηματογράφο ΔΙΟΝΥΣΙΑ εκδικάζονται υποθέσεις με δικαστές που προέρχονται από τον λαό. Ραφτάδες, μπακάληδες αγρότες κλπ. Ούτε ένας Δικηγόρος».
Τον στέλνει η «οργάνωση» να διανείμει σιτάρι σε φτωχές οικογένειες κυρίως ανταρτοοικογένειες. Με τις οδηγίες τους συναντάει τον Ριζά Μπεκτά, σεβαστό και σοβαρό πρόσωπο για να πάρει σιτάρι. Πηγαίνουν με τον Μπεκτά στον Τεκέ, δίπλα από τζαμί. και φορτώνει δέκα τσουβάλια σιτάρι. Του υπέδειξαν τις οικογένειες ανταρτών στις οποίες θα μοίραζε το σιτάρι. Περίσσεψε αρκετό σιτάρι και το μοίρασε σε οικογένειες που ήξερε πως είχαν ανάγκη. Αυτό δεν άρεσε στους κομματικούς και τον μετέθεσαν στα συσσίτια (σελ. ).
Τα συσσίτια ετοιμαζόταν στην ταβέρνα του Αθανασίου Παπαγεωργίου, την οποία είχαν επιτάξει. Η ταβέρνα αυτή ήταν εκεί ακριβώς που σήμερα είναι το κατάστημα Σναϊτερ, στην οδό Ιωάν. Κοσμά. Ήταν ένα διώροφο πλινθόκτιστο, νεοκλασικό κτίριο. Ήταν υπερυψωμένο, με 5-6 σκαλοπάτια, ψηλοτάβανο, με ξύλινο πάτωμα ΄Ηταν η ταβέρνα των βλάχων, κατά βάση, Καρυτσιωτών. Κοκκινοπλιτών. Αρχιμάγειρας ήταν ο Στέργιος ο Κοτσιαλής. Το πρόγραμμα το έκαναν από κοινού, οι δυό τους, ο Κοτσιαλής και ο Δαρίβας, και ήταν συνήθως φακές, φασόλια και πατάτες. Συττίζονταν κυρίως οι διερχόμενοι αντάρτες του ΕΛΑΣ και άλλοι «υπηρεσιακοί» παράγοντες του ΕΑΜικού «Κράτους». Το κόμμα της ισότητας…
(Συνεχίζεται)
